Ben ik wel een synestheet?

Hoe is het mogelijk dat sommige synestheten zwarte letters letterlijk in kleur zien, op het papier?

Kan dat eigenlijk wel?

Op kennislink stond ooit een test, gemaakt door onderzoekers.

Een driehoek, samengesteld uit zes tweeën is ingebed tussen een groot aantal vijven.

Ernaast is een plaatje afgebeeld met dezelfde tekens, waarbij de tweeën een andere kleur hebben dan de vijven.

De echte synestheet ziet de driehoek op het linkerplaatje net zo snel als de driehoek op het rechterplaatje.

Deze test bezorgde mij een identiteitscrisis.

Ben ik wel een echte synestheet?

Want ík zie die driehoek dus niet meteen: alle cijfers op papier zijn en blijven gewoon zwart!

CD-hoes James Brown

Elders lees ik weer dat er verschillende soorten letter- en kleur-synestheten zijn.

Sommigen zien de kleuren letterlijk (zie bovenstaande afbeelding), maar bij anderen treedt er een vertraging op.

Maar eigenlijk is vertraging óók het verkeerde woord. 

Want hoe lang ik ook kijk naar een verzameling letters of cijfers: ze houden hardnekkig de kleur van de inkt...

Ik denk dat de onderzoekers niet precies begrijpen wat er in het brein van de zogeheten 'vertraagde' synestheten gebeurt.

En zelf begrijp ik het eigenlijk ook steeds minder.

Hoe kan het dat ik de klinkers (a,e,o,i,u) zo sterk associeer met een kleur, zonder deze op het papier te zien?

Ik 'ervaar' de kleuren wél, maar ik 'zie' ze niet!

Maar als je erover nadenkt is het minder vreemd dan het lijkt.

Want hoe werkt taal?

In "Denken" analyseert Hannah Arendt het wezen van taal.

Volgens haar staat taal aan de basis van het denken.

Taal roept bovendien beelden op.

Bij Chinese karakters is dit heel duidelijk, bij ons eigen alfabet minder. 

Maar voor iedereen roepen de letters 'e' en 'm' direct klanken op.

Enfin: precies zo is mijn associatie van een bepaalde letter - in mijn geval uitsluitend de klinkers - met een kleur. 

De kleurassociatie lijkt zelf iets sterker dan de klankassociatie.

Maar net zomin als ik de bij de letters horende klanken 'hoor' als ik naar een tekst kijk, zie ik de bijbehorende kleuren in beeld verschijnen. 

Het lijkt dus om een bij uitstek talige associatie te gaan.     

Als kind vroeg ik me soms wel af hoe dit kon.

De 'a' in beeld is immers gewoon zwart.

Om de vorm gaat het ook al niet, want de a en de A hebben dezelfde kleur. 

Wel is er een verschil in nuance, tussen de 'Aa' (fel, vet, diep rood) in Aap, en de 'a', in laf (zwak, vaalrood). 

Wat betreft het verschil tussen klinkers en medeklinkers, zou je kunnen zeggen dat de medeklinkers de wirwar van lijntjes vormen van een kleurenprent.

Lijntjes die als het ware worden opgevuld door de kleuren van de klinkers.

Een prent die pas tot leven komt nádat ie is ingekleurd. 

Met uitzondering van de Poolse taal, kennen de meeste talen bovendien weinig opeenvolgingen van meer dan drie, hooguit vier medeklinkers achter elkaar. 

De zwarte lijntjes (medeklinkers) worden dus altijd afgewisseld door 'kleur', oftewel klinkers.

Mooie theorie, maar de wetenschappers, die - enkele uitzonderingen daargelaten - toch al weinig op lijken te hebben met synesthesie, zullen er ongetwijfeld gehakt van maken!